Schinveld, 6 januari 2023
Met een lekkere kop koffie word ik warm welkom geheten bij meneer Rademakers in
Schinveld.
Enige tijd geleden heeft de dochter van meneer mij uitgenodigd: haar vader heeft een lijstje
met herinneringen opgeschreven die hij graag met ons zou willen delen.
We lopen het lijstje samen af.
Meneer is op 2 maart 1938 in de eindstraat in Schinveld geboren, in een gezin met 12
kinderen en vertelt gelijk dat hij de periode rond de bevrijding nog goed kan herinneren. De
periode dat de Duitsers zich terugtrokken richting Geilenkirchen en de Amerikanen
Schinveld kwamen bevrijden.
Hij vertelt eerst over de dagen voorgaand aan de bevrijding.
Meneer was thuis toen twee Duitse soldaten aan kwamen lopen met een slagkar met daarop
allerlei kleren. Ze vroegen of de paarden bij hen in de tuin gestald mochten worden en zij
een nacht bij hen konden slapen. Ze waren al iets ouder, hadden ook in de Eerste
Wereldoorlog gevochten en waren moe. Ze zagen wel wat er aan het gebeuren was en
hadden er niet zoveel zin meer in. Ze mochten een nachtje bij hun in huis slapen.
De volgende ochtend was de ene soldaat een ei aan het eten en de andere was zich aan
het scheren in de keuken aan het aanrecht toen er buiten een fluitje hoorbaar was. Hierop
vlogen ze naar buiten, met het scheerschuim nog op het gezicht om snel de paarden voor
de kar te spannen.
Meneer ging zelf ook naar buiten via de voordeur om te kijken, waarop één van de mannen
een stel geitenwollen naar hem toe gooide als bedankje en weg waren ze.
Een paar dagen later was aan de overkant van de straat een vroedvrouw bezig om te helpen
met een bevalling. Ze had haar fiets tegen het huis geplaatst, die gestolen werd door een
Duitse soldaat die op de vlucht was. Een buurman zag dit gebeuren en g ing met getrokken
revolver achter die soldaat aan, om die fiets weer terug te halen.
Zo heeft meneer meerdere korte herinneringen, waarbij zijn buurman vaak betrokken was
als een dappere (soms wat naïeve) man.
Toen de Duitsers zich aan het terugtrekken waren, schuilden zij allemaal in de schuilkelder.
Deze zelfde buurman ging buiten even kijken wat er gebeurde en op dat moment kwam er
een Duitse soldaat voorbij. Die schoot omhoog in de bladeren van de boom, waardoor de
buurman zo schrok dat hij achterover terugviel in de schuilkelder. Dat was voor iedereen
schrikken, want dat had ook zomaar anders kunnen aflopen als deze soldaat kwade
bedoelingen had gehad!
In die dagen was er grote onrust. Er kwamen in de avonden wel 200 vliegtuigen overvliegen
om Aken te bombarderen. Zij vertrokken dan met het gezin naar de schuilkelder gemaakt
van rioolbuizen en zaten daar met een stuk of 20 mensen te wachten. Ze hoorden het
brommen van de vliegtuigen alsof het een zwerm bijen was.
Toen ze vervolgens weer boven kwam en uit de schuilkelder zagen ze in de verte de oranje
gloed van Aken in vlammen.
Het was niet direct een angstige tijd voor meneer geeft hij aan. Hij kan zich wel herinneren
dat er een piloot uit een vliegtuig was gesprongen en die in de lucht werd neer geschoten. Ze
volgden zijn pad en renden naar de plek waar hij neerkwam. Dit voelde meer als een
avontuur toentertijd, maar werden op afstand gehouden, waardoor ze gelukkig niet echt iets
konden zien.
Wel herinnert meneer zich nog dat er vlak voor de bevrijding mensen gevangen waren
genomen.
In België was namelijk een groep verzetsstrijders verraden en gevangengenomen. Een deel
van deze groep is gelijk op transport gezet naar verschillende concentratiekampen.
Enkele anderen werden ondergebracht in het Jeugdhuis in de Kanunnik van Nuysstraat in
Schinveld onder bewaking van de Sicherheitsdienst en de Zwarte Brigade. Twee dagen
verbleven zij hier. Meneer vertelt dat hij naar hen zwaaide, als ze voor het raam stonden.
Zeven van hen zijn naar de bossen van Mindergangelt gebracht, hebben hun eigen graf
moeten graven en zijn daar ter plekke geëxecuteerd. Een gebeurtenis die ook wel echt
indruk heeft gemaakt heeft, vooral toen bekend werd na de oorlog hoe het voor deze
mensen afgelopen is.
Vervolgens make n we een sprongetje naar de bevrijding toe.
In deze dagen kwamen op een bepaald moment een stuk of 5 a 6 Amerikaanse soldaten
aan. Zij kwamen ook bij hen in huis en zouden een tijdje in de woonkamer bivakkeren. Er
werd gekaart en daarbij ook met regelmaat vals gespeeld. Zo hing er een spiegel aan de
muur via waar de kaarten van de overbuurman ingekeken kon worden. Het ging er allemaal
lollig aan toe.
Meneer vertelt dat ze vaak patrouilles liepen en als het dan regende buiten, kwamen ze
natuurlijk helemaal nat weer binnen. Dit ook op een dag, waardoor de trap helemaal nat was
geworden en meneer hierop uitgleed. Hij had een gat in zijn hoofd, die hij tot de dag van
vandaag nog voelt. Een Amerikaanse dokter heeft dit toen gehecht.
Leuke herinneringen heeft hij ook wel aan deze Amerikaanse, donkere soldaten. Wat betreft
hun huidskleur was dat ook wel fascinerend, dit had hij nog nooit gezien!
Aan de overkant van de weg lagen drie boerderijen, waar deze mannen keukens
geïnstalleerd hadden.
Ze gingen er naartoe en zijn kleine broertje had een grote vlaaischotel uit de kast gepakt. Hij
dacht, als ze denken dat dit een bord is, dan krijgen ze extra veel eten.
De soldaten moesten daar heel hard om lachen en maakten dat bord zo vol, dat ze het bijna
niet mee naar huis konden nemen.
In de avond zijn ze wel eens onder de poort door gekropen, om daar hun zakken te vullen
met allerlei lekker eten dat de soldaten daar hadden staan. Gedroogde pruimen, olijven,
dadels en vijgen.
Meneer vertelt nog dat hij met zijn broer en buurjongen tijdens deze dagen een keer op de
stoep stond toen er een jeep aankwam met 4 Amerikaanse soldaten. Ze stopten en
begonnen van alles te vragen aan zijn oudere broer.
Op een gegeven moment kwam die donkere Amerikaan van de keuken aan de overkant
naar ze toe lopen en bekeek de 4 mannen in jeep. Ze waren onbekenden voor elkaar en de
donkere soldaat vertrouwde dit niet. Hij liep voorbij zonder wat te zeggen en liep de tuin in
naar de motor met zijspan.
De mannen in jeep zetten de jeep snel achteruit en vertrokken heel snel richting de Duitse
grens. De donkere soldaat ging er snel met nog een ander achteraan in de motor.
Later bleek dat de mannen in de jeep 4 Duitse soldaten waren die kwamen verkennen, die
door de twee Amerikanen in motor ingehaald zijn geworden en ‘uitgeschakeld’ werden.
De Amerikanen waren met kerst weer weg, die moesten richting het Ardennenoffensief. De
Schotten kwamen s avonds te voet langs, met doedelzak. Meneer kan het geluid van die
doedelzakken herinneren. Zij stopt en niet, maar trokken gelijk door naar Duitsland.
Later is er een Amerikaanse soldaat nog eens teruggekomen om de moeder des huize te
bedanken voor de hele goede zorgen.
